सख्त

हिन्दी

प्रकाशितकोशों से अर्थ

शब्दसागर

सख्त वि॰ [अ॰ सख़्त]

१. कठोर । कड़ा । जो मुलायम न हो ।

२. मजबूत । दृढ़ ।

३. अत्यंत । बहुत ज्यादा । जैसे,—जान सखत मुश्किल में आ पड़ी है ।

४. तीव्र । तेज । प्रचंड ।

५. निर्दय । बेरहम ।

६. बहुत बड़ा । विशाल [को॰] । यौ॰—सख्तकमान = (१) योद्धा । पहलवान । (२) ताकतवर । (३) धनुर्धर । सख्तकलाम = कटुभाषी । सख्तकलामी = कटु या दुर्वचन कहना । सख्तगीर = कड़ी सजा देनेवाला । सख्तगीरी = सख्तगीर का काम । सख्तजबान = कटुभाषी । सखतजाँ = (१) कठिन परिश्रमी । (२) निलर्ज्जता का जीवन बितानेवाला । (३) सख्तमीर । सख्तजानी = बेहया जीवन । सख्तदिल = निर्दय या बेरहम । सख्तदिली = कठोरहृदयता । सख्तबाजू = अत्यंत परिश्रमी । सख्तमिजाज = कड़े मिजाजवाला । सख्तमीर = जिसके प्राण कठिनता से निकलें । सख्त- मुश्किल = (१) भारी कठिनाई । गहरी बाधा । (२) अत्यंत कठिन । सख्तलगाम = मुँहजोर घोड़ा ।